§ 64.
1. Semafor kształtowy nadaje sygnały odpowiednim położeniem ramion w dzień i dodatkowo światłami w nocy.
2. Wyróżnia się dwa rodzaje semaforów kształtowych: semafory jednoramienne i dwuramienne. Ramię semafora z przodu jest koloru białego z czerwoną obwódką, natomiast z tyłu jest koloru białego z czarną obwódką. W uzasadnionych przypadkach, w celu zapewnienia lepszej widzialności, kolory ramienia i obwódki mogą być odwrócone.
3. Semafor kształtowy oznacza się umieszczoną na maszcie, widoczną z przodu listwą w biało-czerwone pasy. Część środkowa listwy ma kolor czerwony.
4. Na semaforach kształtowych stosowane są światła wsteczne sygnałów nocnych.
§ 65.
Semafory kształtowe nadają następujące sygnały:
1) sygnał Sr 1 "Stój":
a) dzienny: ramię semafora ustawione poziomo, na prawo od masztu
semafora (rys. 1),
Rys. 1.
Sygnał Sr 1
(dzienny)
b) nocny: czerwone światło na semaforze (rys. 2).
Rys. 2.
Sygnał Sr 1
(nocny
Sygnał Sr 1 nakazuje zatrzymanie pociągu przed semaforem;
2) sygnał Sr 2 "Wolna droga":
a) dzienny: ramię semafora wzniesione pod kątem 45° do poziomu
na prawo od masztu semafora (rys. 3),
Rys. 3.
Sygnał Sr 2
(dzienny)
b) nocny: zielone światło na semaforze (rys. 4).
Rys.4.
Sygnał Sr 2
(nocny)
Sygnał Sr 2 zezwala na jazdę z największą dozwoloną prędkością dla danego pociągu na danym odcinku linii kolejowej;
3) sygnał Sr 3 "Wolna droga ze zmniejszoną
prędkością":
a) dzienny: dwa ramiona semafora wzniesione pod kątem 45° do
poziomu, na prawo od masztu semafora (rys. 5),
Rys. 5.
Sygnał Sr 3
(dzienny)
b) nocny: dwa światła na semaforze w pionie: górne światło zielone, dolne pomarańczowe (rys. 6).
Rys. 6.
Sygnał Sr 3
(nocny)
Sygnał Sr 3 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40 km/h, począwszy od semafora do końca okręgu zwrotnicowego osłanianego tym semaforem; w przypadku semafora wjazdowego lub drogowskazowego prędkość ograniczona do 40 km/h obowiązuje na całej drodze przebiegu.
§ 66.
1. Sygnały na semaforach świetlnych nadawane są za pomocą jednego światła lub dwóch świateł w linii pionowej. Dolne światło może być uzupełnione poziomym pasem świetlnym.
2. Pas świetlny na semaforze świetlnym tworzy sygnał tylko łącznie z dolnym światłem pomarańczowym semafora.
3. Jeżeli sygnał na semaforze zezwala na jazdę z prędkością 40, 60 lub 100 km/h, to jazda z tą prędkością obowiązuje począwszy od semafora do końca okręgu zwrotnicowego osłanianego tym semaforem, a w przypadku semafora wjazdowego lub drogowskazowego - na całej drodze przebiegu.
§ 67.
1. Latarnia sygnałowa semafora świetlnego może być zamontowana na maszcie lub bezpośrednio na podstawie (semafor karzełkowy) albo zawieszona obok toru lub nad torem.
2. Maszty semaforów odstępowych samoczynnych, na szlakach wyposażonych w blokadę samoczynną, są koloru białego. Jeżeli latarnia sygnałowa takiego semafora zawieszona jest obok toru lub nad torem, to dla oznaczenia rodzaju semafora nad lub pod latarnią sygnałową albo obok niej znajduje się listwa biała. Ostatni semafor samoczynny, usytuowany na szlaku przed semaforem wjazdowym posterunku ruchu, oznakowany jest wskaźnikiem W 18.
3. Maszty semaforów półsamoczynnych, tzn. innych niż wymienione w ust. 2, pomalowane są w poziome pasy czerwono-białe, z tym że pierwszy pas od góry masztu jest czerwony. Jeżeli latarnia sygnałowa zawieszona jest obok toru lub nad torem, to dla oznaczenia rodzaju semafora, nad lub pod latarnią sygnałową albo obok niej, znajduje się listwa pomalowana w pasy czerwono-białe.
4. Latarnie sygnałowe semaforów świetlnych karzełkowych, z przodu i z boków, pomalowane są w poziome pasy na przemian białe i czerwone.
§ 68.
Semafory świetlne nadają następujące sygnały:
1) sygnał S 1 "Stój": jedno czerwone światło ciągłe na semaforze (rys. 7).
Rys. 7.
Sygnał S 1
Sygnał S 1 nakazuje zatrzymanie pociągu przed semaforem;
2) sygnał S 2 "Jazda z największą dozwoloną prędkością": jedno zielone światło ciągłe na semaforze (rys. 8).
Rys. 8.
Sygnał S 2
Sygnał S 2 zezwala na jazdę z największą prędkością dozwoloną dla danego pociągu na danym odcinku linii kolejowej i informuje, że na następnym semaforze, jeżeli semafor nadający sygnał S 2 jest z nim uzależniony, nadawany jest sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością;
3) sygnał S 3 "Jazda z największą dozwoloną prędkością nie większą niż 160 km/h - w przodzie są dwa odstępy blokowe wolne - a przy następnym semaforze z prędkością nie większą niż 100 km/h": jedno zielone światło migające na semaforze (rys. 9).
Rys. 9.
Sygnał S 3
Sygnał S 3 zezwala na jazdę z największą prędkością
dozwoloną dla danego pociągu i danego odcinka linii kolejowej.
Sygnał S 3 nadawany przez:
a) semafor półsamoczynny lub ostatni semafor
samoczynny blokady liniowej informuje, że następny semafor
nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie
większą niż 100 km/h,
b) semafor samoczynny blokady liniowej lub
semafor wyjazdowy na szlak wyposażony w samoczynną blokadę
liniową informuje, że dwa kolejne odstępy blokowe za tym
semaforem są wolne; maszynista powinien tak regulować
prędkość jazdy, aby mógł zatrzymać pociąg przed semaforem
wskazującym sygnał "Stój";
4) sygnał S 4 "Następny semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością zmniejszoną do 40 lub 60 km/h": jedno pomarańczowe światło migające na semaforze (rys. 10).
Rys. 10.
Sygnał S 4
Sygnał S 4 zezwala na jazdę z największą prędkością dozwoloną dla danego pociągu na danym odcinku linii kolejowej, wskazaną w wewnętrznym rozkładzie jazdy pociągów i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nieprzekraczającą 40 lub 60 km/h;
5) sygnał S 5 "Następny semafor nadaje sygnał Stój": jedno światło pomarańczowe ciągłe na semaforze (rys. 11).
Rys. 11.
Sygnał S 5
Sygnał S 5 informuje, że następny semafor nadaje sygnał "Stój"; maszynista powinien tak regulować prędkość jazdy, aby mógł zatrzymać pociąg przed następnym semaforem wskazującym sygnał "Stój";
6) sygnał S 6 "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 100 km/h, a potem z największą dozwoloną prędkością": dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło - zielone ciągłe (rys. 12).
Rys. 12.
Sygnał S 6
Sygnał S 6 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 100 km/h i informuje, że na następnym semaforze, jeżeli semafor nadający sygnał S 6 jest z nim uzależniony, nadawany jest sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością;
7) sygnał S 7 "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 100 km/h przy tym i następnym semaforze": dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło - zielone migające (rys. 13).
Rys. 13.
Sygnał S 7
Sygnał S 7 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 100 km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 100 km/h;
8) sygnał S 8 "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 100 km/h, a przy następnym semaforze z prędkością zmniejszoną do 40 lub 60 km/h": dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło - pomarańczowe migające (rys. 14).
Rys. 14.
Sygnał S 8
Sygnał S 8 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 100 km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 40 lub 60 km/h;
9) sygnał S 9 "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 100 km/h, a przy następnym semaforze - Stój": dwa światła na semaforze w jednym pionie - dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło - pomarańczowe ciągłe (rys. 15).
Rys. 15.
Sygnał S 9
Sygnał S 9 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 100 km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał "Stój";
10) sygnał S 10 "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 40 km/h, a potem z największą dozwoloną prędkością": dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a górne - zielone ciągłe (rys. 16).
Rys. 16.
Sygnał S 10
Sygnał S 10 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40 km/h i informuje, że na następnym semaforze, jeżeli semafor nadający sygnał S 10 jest z nim uzależniony, nadawany jest sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością;
11) sygnał S 10a "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 60 km/h, a potem z największą dozwoloną prędkością": dwa światła na semaforze w jednym pionie - dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas pomarańczowy poziomy, górne światło - zielone ciągłe (rys. 17).
Rys. 17.
Sygnał S 10a
Sygnał S 10a zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 60 km/h i informuje, że na następnym semaforze, jeżeli semafor nadający sygnał S 10 jest z nim uzależniony, nadawany jest sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością;
12) sygnał S 11 "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 40 km/h, a przy następnym semaforze - z prędkością nieprzekraczającą 100 km/h": dwa światła na semaforze w pionie - dolne światło pomarańczowe ciągłe, górne zielone migające (rys. 18).
Rys. 18.
Sygnał S 11
Sygnał S 11 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40 km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 100 km/h;
13) sygnał S 11a "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 60 km/h, a przy następnym semaforze - z prędkością nie przekraczającą 100 km/h": dwa światła na semaforze w pionie - dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas pomarańczowy poziomy, górne światło - zielone migające (rys. 19).
Rys. 19.
Sygnał S 11a
Sygnał S 11a zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 60 km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 100 km/h;
14) sygnał S 12 "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 40 km/h, a przy następnym semaforze - z prędkością nie przekraczającą 40 lub 60 km/h": dwa światła na semaforze w jednym pionie - dolne światło pomarańczowe ciągłe, górne światło pomarańczowe migające (rys. 20).
Rys. 20.
Sygnał S 12
Sygnał S 12 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40 km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 40 lub 60 km/h;
15) sygnał S 12a "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 60 km/h, a przy następnym semaforze - z prędkością zmniejszoną do 40 lub 60 km/h": dwa światła na semaforze w jednym pionie - dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas pomarańczowy poziomy, górne światło pomarańczowe migające (rys. 21).
Rys. 21.
Sygnał S 12a
Sygnał S 12a zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 60 km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 40 lub 60 km/h;
16) sygnał S 13 "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 40 km/h, a przy następnym semaforze - Stój": dwa światła pomarańczowe ciągłe na semaforze w pionie (rys. 22).
Rys. 22.
Sygnał S 13
Sygnał S 13 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40 km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał "Stój";
17) sygnał S 13a "Jazda z prędkością nieprzekraczającą 60 km/h, a przy następnym semaforze - Stój": dwa światła pomarańczowe ciągłe na semaforze w jednym pionie, a pod nimi świetlny pas pomarańczowy poziomy (rys. 23).
Rys. 23.
Sygnał S 13a
Sygnał S 13a zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 60 km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał "Stój";
18) sygnał zastępczy Sz "Można przejechać obok semafora wskazującego sygnał Sr 1 lub S 1 "Stój" albo sygnał wątpliwy, albo też semafora nieoświetlonego lub przejechać obok sygnalizatora sygnału zastępczego, mającego wyłącznie latarnię ze światłem białym - bez rozkazu pisemnego": jedno światło matowobiałe migające na semaforze lub maszcie semafora, albo na maszcie semafora nieoświetlonego, albo umieszczone na osobnej podstawie (rys. 24).
Rys. 24.
Sygnał Sz
Sygnał zastępczy Sz zezwala na:
a) jazdę do następnego semafora, tarczy
zaporowej, miejsca ustawienia tarczy zatrzymania D 1,
b) jazdę, która może odbywać się z
prędkością nie większą niż 40 km/h i nie wymaga zatrzymania
się przed nim; maszynista powinien jednak tak regulować
prędkość jazdy, aby mógł w każdej chwili zatrzymać pociąg
w razie nagłego zauważenia przeszkody; przy wyjeździe na szlak
bez blokady samoczynnej jazda z prędkością do 40 km/h
obowiązuje w granicach posterunku ruchu.
Wyjazd pociągu na szlak z blokadą samoczynną na podstawie
sygnału zastępczego, rozkazu pisemnego doręczonego drużynie
pociągowej lub przekazanego za pomocą urządzeń łączności
powinien odbywać się ze szczególną ostrożnością, tak aby
maszynista mógł w każdej chwili zatrzymać pociąg w razie
nagłego zauważenia przeszkody, przy tym prędkość jazdy nie
może przekraczać 20 km/h; jazda pociągu z ostrożnością
obowiązuje do czasu minięcia przez czoło pociągu semafora
wskazującego sygnał zezwalający na jazdę, o ile maszynista
nie otrzymał rozkazu pisemnego z informacją, że samoczynne
semafory odstępowe są nieważne.
§ 69.
1. Pociąg zatrzymany przed semaforem wskazującym sygnał Sr 1 lub S 1 "Stój", nieoświetlonym lub wskazującym białe światło bądź sygnał wątpliwy, z wyjątkiem semafora odstępowego samoczynnego, może jechać dalej, jeżeli na semaforze ukaże się sygnał zezwalający lub sygnał zastępczy, albo na rozkaz pisemny, doręczony drużynie pociągowej lub przekazany za pomocą urządzeń łączności.
2. Pociąg zatrzymany wskutek braku semafora kształtowego lub świetlnego na miejscu, na którym poprzednio się znajdował, jak również pociąg zatrzymany przed sygnałem D 1 "Stój" na przenośnej tarczy zatrzymania ustawionej w miejscu brakującego semafora może jechać dalej na rozkaz pisemny, doręczony drużynie pociągowej lub przekazany za pomocą urządzeń łączności.
3. Pociąg zatrzymany przed semaforem odstępowym samoczynnym wskazującym sygnał S 1 "Stój", jeżeli nie ukaże się sygnał zezwalający na jazdę, powinien jechać dalej z prędkością nieprzekraczającą 20 km/h, o ile nie ma widocznej przeszkody do jazdy. Prędkość pociągu należy tak regulować, aby można było w każdej chwili zatrzymać pociąg w przypadku zauważenia przeszkody. Jazda pociągu z ostrożnością obowiązuje do czasu minięcia przez czoło pociągu semafora wskazującego sygnał zezwalający na jazdę.
4. Sygnał Sr 1 lub S 1 "Stój" na semaforze odnosi się zarówno do pociągów, jak i do manewrów, i oznacza zakaz przejechania obok semafora wskazującego taki sygnał.
5. Manewrujący tabor kolejowy może minąć sygnał Sr 1 lub S 1 "Stój" na semaforze wówczas, gdy uprawniony pracownik wyda pozwolenie na minięcie tego sygnału i poda sygnał Rm 1 "Do mnie" lub Rm 2 "Ode mnie".
6. Sygnał zezwalający na semaforze oznacza zakaz manewrowania na drodze przebiegu pociągu.